Archeolodzy odsłaniają przeszłość Przełęczy Dukielskiej – cmentarzysko z epoki brązu odkryte w lesie

We wrześniu bieżącego roku przeprowadzono prace wykopaliskowe na terenie kompleksu leśnego położonego pomiędzy Łazami (przysiółek Łęk Dukielskich), Zboiskami a Wietrznem. Są one kontynuację badań z 2024 roku, podczas których odkryto założenie grobowe w formie kurhanu (kopca ziemnego) kryjącego pochówek ciałopalny oraz otaczających go pochówków towarzyszących. Odkryte pochówki miały postać szczątków ludzkich złożonych w popielnicach, którymi były naczynia gliniane średniej wielkości. Większość popielnic w momencie odkrycia była uszkodzona — naruszona w górnych partiach lub wręcz przewrócona do góry dnem. Jak wynika z obserwacji, naczynia były wkopywane w niewielkie jamy i obsypywane resztkami stosu pogrzebowego oraz fragmentami spalonych kości. Część popielnic mogła spoczywać na specjalnie przygotowanych obstawach kamiennych, tworzonych przez skupienia brył i płyt kamiennych. Kolejną grupę stanowią pochówki jamowe — niewielkie zagłębienia wypełnione ziemią zmieszaną ze spalenizną (prawdopodobnie pozostałościami stosów pogrzebowych).

Na podstawie zebranych materiałów zabytkowych, przede wszystkim naczyń glinianych, cmentarzysko można datować na okres około XV–XIII w. p.n.e., a jego powstanie wiązać z kręgiem kultur zakarpackich, rozwijających się na terenie dzisiejszej północnej Słowacji. Na obecnym etapie badań jest to jedyny tego typu obiekt sepulkralny odkryty na terenie Polski południowo-wschodniej. Wyniki prac znacząco wzbogacają wiedzę o przemianach kulturowych w tym regionie w epoce brązu, a także stanowią cenny punkt odniesienia dla przyszłych badań i poszukiwań archeologicznych. Materiały pozyskane podczas badań są obecnie poddawane analizom przez interdyscyplinarny zespół naukowców z Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Prace prowadzone są w ramach projektu finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego („Ochrona zabytków archeologicznych”), a ich efektem będzie monografia naukowa opublikowana w przyszłym roku o tytule „Kurhan z epoki brązu na północnym przedpolu Przełęczy Dukielskiej ze stanowiska nr 7 w Dukli, pow. krośnieński”.

Wojciech Pasterkiewicz