W 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, oddano hołd polskim żołnierzom
1 grudnia 2019 roku w piękne, niedzielne popołudnie, w lesie na wzgórzu Pachanowa, oddano hołd polskim żołnierzom biorącym udział w kampanii wrześniowej w 1939 roku. W miejscu pierwotnego pochówku śp. szer. Franciszka Kota, żołnierza II Kompanii i Batalionu „Dukla” II Pułku Piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza „Karpaty”. Ten symboliczny grób odnowiono z inicjatywy mieszkańców wsi Równe, a wykonawcą woli było Regionalne Towarzystwo Historyczne i postawiono obelisk z tablicą pamiątkową o treści:
W hołdzie
Poległemu Żołnierzowi Września
w 80. Rocznicę wybuchu
II wojny Światowej
Mieszkańcy Równego
W uroczystości, którą otworzył, witając gości radny z Równego, przewodniczący Rady Miejskiej w Dukli , sołtys Równego i członek zarządu RTH w Równem Mariusz Folcik również wzięli udział: ks. proboszcz rówieńskiej parafii pw. św. Mikołaja Wojciech Kisiel, zastępca burmistrza Dukli Łukasz Piróg, Nadleśniczy Nadleśnictwa Dukla Zbigniew Żywiec, zastępca Nadleśniczego Stanisław Gazda, dyrektor Szkoły Podstawowej w Równem Katarzyna Reczkowska-Buryła wraz z drużyną harcerską „Watra” działającą przy szkole, strażacy z OSP Równe, członkowie Regionalnego Towarzystwa Historycznego z Równego, mieszkańcy Równego i Zboisk. Uroczystość rozpoczęto wprowadzeniem sztandaru SP w Równem i odśpiewaniem hymnu narodowego. Prezes Regionalnego Towarzystwa Historycznego Krzysztof Buczek powiedział m.in.: …….Franciszek Kot miał 22 lata kiedy oddał swoje życie za Polskę. Stoimy tu dzisiaj aby oddać hołd nie tylko szeregowcowi Franciszkowi Kotowi, ale wszystkim żołnierzom Batalionu Dukla z II Pułku Piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza
” Karpaty”, którzy we wrześniu 1939 roku bronili naszej pięknej ziemi przed hitlerowskim najeźdźcą. Następnie ks. proboszcz modlił się za poległych i poświecił obelisk. Po modlitwie złożono wieńce i kwiaty na symbolicznej mogile Żołnierza Września i zapalono znicze. Po uroczystości przewodniczący Mariusz Folcik podziękował wszystkim za udział w wydarzeniu, a także za pomoc w realizacji tego przedsięwzięcia, szczególnie Przedsiębiorstwu Produkcji Materiałów Drogowych w Rzeszowie, Kamieniołomowi Dukla za przekazanie kamienia na obelisk.
O historii szer. Franciszka Kota pisaliśmy we wrześniowym numerze Dukli.pl z 2017 roku w artykule autorstwa Janusza Kubita pt. Bronili Dukli w 1939 roku. Cytuję: Po wysadzeniu mostu żołnierze 2 Kompanii wycofywali się w kierunku wschodnim tj. w kierunku Jasionki. Wycofanie kompanii następowało zboczami jaru i jarem w kierunku wschodnim. Nieprzyjaciel usadowiony na południowym skraju Pachanowej zadał ogniem karabinów maszynowych polskiemu oddziałowi ciężkie straty w zabitych i rannych, oraz w koniach i sprzęcie. Stosując manewr okrążenia, trzech niemieckich żołnierzy na motocyklu z koszem podjechało na stok wzgórza Pachanowa i na wyrębie leśnym zajęło stanowisko z karabinem maszynowym. Dwóch obsługiwało broń, a jeden był w ubezpieczeniu przy motocyklu.
Od szosy dukielskiej, w okolicy gdzie kiedyś była leśniczówka na Popardach, terenową drogą tzw. Bałonówką, wycofywało się na dwóch wojskowych biedkach dwóch polskich żołnierzy. Gdy byli już w
odległości kilkuset metrów od szosy i nie spodziewali się w tym miejscu nieprzyjaciela, niemieccy żołnierze ze stoku Pachanowej otworzyli do nich ogień z karabinu maszynowego. Widoczność była dobra, albowiem las w tym miejscu był wycięty, po wykupieniu go przez żydów. Konie w obydwu biedkach zostały wystrzelane i padły na ziemię. Jeden z żołnierzy poległ, a drugiemu udało się zbiec i poprzez Kłapowy Potok dotarł do zabudowań Równego, skąd po odpoczynku udał się w dalszą drogę. Poległy żołnierz po pewnym czasie został pochowany na miejscu zdarzenia przez równianina Karola Patlę. Pochodził on z lubelskiego i nazywał się Franciszek Kot. Ustalono to na podstawie legitymacji służbowej przy nim znalezionej, która była przechowywania w Równym. Po zakończeniu wojny, jeszcze w latach czterdziestych, przybyła w to miejsce jednostka saperów z Rzeszowa i dokonała
ekshumacji zwłok poległego. Wówczas też przekazano wojsku legitymację żołnierza KOP. Do dzisiaj w pierwotnym miejscu pochówku Franciszka Kota w rówieńskim lesie jest starannie utrzymana wygrodzona mogiła z tablicą informującą o śmierci nieznanego żołnierza.
Jak się okazuje dokładna data śmierci szer. Franciszka Kota nie jest dokładnie znana, o czym powiedział mi Bolesław Patla syn Karola Patli, który pochował go kilka dni po śmierci w 1939 roku i przez całe lata opiekował się mogiłą w lesie na Pachanowej. Według niego zginął około 15 września od bomby lotniczej, które zrzucali Niemcy na teren pogranicza właśnie w tym terminie. Pamięta jak ojciec mówił, że pochodził z województwa łomżyńskiego. Po wojnie Karol Patla odesłał dokumenty do jego rodziny. Nigdy jednak żadnego potwierdzenia nie otrzymał. Bolesław Patla ma obecnie 74 lata, obiecał sobie wyjaśnienie tej zawiłej sprawy.
Krystyna Boczar-Różewicz
