Prace archeologiczne w Teodorówce są kontynuowane

W roku 2025 kontynuowane są prace archeologiczne, rozpoczęte w roku ubiegłym, na księżym polu w Teodorówce, dotyczące reliktów kościoła pw. św. Marcina. Był to pierwszy drewniany kościół, który powstał w centrum lokowanej w 1358 roku wsi Dukla.

Prace rozpoczęto 11 sierpnia, archeolodzy z Muzeum Ziemi Bieckiej pracujący pod kierunkiem dyrektora dr Pawła Kocańdy zajęli się kościołem św. Marcina. Zamierzamy skupić się na kościele św. Marcina, który się tutaj znajdował. Na chwilę obecną odczyściliśmy zarys kościoła, częściowo prace te wykonane zostały już w ubiegłym roku, pogłębiliśmy wkopy, dzięki temu uchwycony został cały jego zarys, łącznie z zachowaną kryptą. Kościół miał wymiary ok. 25 m x 8 m. Na chwilę obecną mamy w kilku miejscach przecięte wkopy fundamentowe, mury kościoła zachowały się bardzo słabo w kilku fragmentach, a na pozostałej przestrzeni w postaci gruzowisk i rowów fundamentowych wypełnionych gruzem – powiedział dyrektor dr Paweł Kacańda.

Średniowieczny kościół wzmiankowany w II połowie XIV wieku najprawdopodobniej był drewniany, natomiast w okresie późniejszym przechodził różne koleje losu i z pewnością uzyskał formę murowaną, ale dokładnie nie wiadomo w jakim okresie. W XVIII wieku, kiedy właściciel Dukli Jerzy August Wandalin Mniszech rozpoczął przy kościele prace związane z budową żeńskiego klasztoru szarytek (Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo), był murowany, na co mamy dowody w postaci zachowanych fragmentów murów. Szerokość wkopów fundamentowych wynosi powyżej 1 m. Na podstawie zachowanych fragmentów stwierdzić można, że kościół był kamienno-ceglany, a same fundamenty były płytkie i miały około 0,5 m. Obecnie trwają prace nad kryptą kościoła, która jest wyraźnie widoczna. Nie wiadomo czy została zniszczona na końcowym etapie użytkowania kościoła, wtedy mogła zostać wyrabowana i zawaliła się lub mogła zawalić się w okresie wcześniejszym. Jeżeli jest zawalona i nie została zrabowana to powinniśmy trafić na  jej mury i podłogę. Badania bezinwazyjne wykonane w ramach prowadzonych prac dowodzą, że jest tam pusta przestrzeń i jak dokopiemy się do dna to zobaczymy co tam pozostało, mogą być to trumny lub ciekawe zabytki ruchome. Głębokość krypty, jak wskazują badania może sięgać do 1,8 od poziomu gruntu – wyjaśnia dr Paweł Kocańda.

Archeolodzy planują prace w Teodorówce do końca września lub nawet dłużej, jeśli pozwolą warunki pogodowe. W planach jest rozpoznanie całego kościoła, odkopanie krypty, wykonanie dokumentacji cyfrowej. Nawiązano współpracę z historykiem architektury, który na podstawie odsłoniętego zarysu kościoła sporządzi wizualizację obiektu. Badania w tym roku są finansowane przez Podkarpackiego Konserwatora Zabytków, który na ten cel przeznaczył 20 tys. złotych. Odkryte w ubiegłym roku ludzkie szczątki zostały odczyszczone, zabezpieczone i czekają na antropologa, który będzie kontynuował badania.

Krystyna Boczar-Różewicz